Άγιος Αναστάσιος
Το 1952 μέσα στον περίβολο του παλιού μοναστηριού κτίστηκε μεγάλη και μεγαλοπρεπής εκκλησία του Αγίου Αναστασίου βυζαντινού ρυθμού. Μέσα σ’ αυτήν μεταφέρθηκαν από την παλαιά μοναστηριακή εκκλησία όλα τα ιερά σκεύη, η επίχρυση εικόνα του Αγίου και μερικές άλλες φορητές εικόνες. Μπροστά και δίπλα στην εικόνα του Αγίου Αναστασίου υπήρχαν πολλά κέρινα, χρυσά και ασημένια τάματα προσκυνητών.
Από τη συλημένη και βεβηλωμένη εκκλησία του Αγίου Αναστασίου, που χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους μέχρι το 2003 ως στάβλος, σώζεται σήμερα μια εικόνα της γέννησης του Χριστού του ζωγράφου Αντρέα Χρυσοχού. Βρέθηκε από Ρώσσους διπλωμάτες στο αεροδρόμιο της Τύμπου και μετά, αφού παραδόθηκε στις ελεύθερες περιοχές, φυλάχτηκε για αρκετά χρόνια στο μοναστήρι της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας των Παλιοημερολογητών κοντά στην Αλάμπρα. Τελευταία παραδόθηκε στην Περιστερωνοπηγιώτισσα Αντρούλα Πουλλή Λιασίδου με έξοδα της οποίας είχε αγιογραφηθεί.
Παναγία η Φανερωμένη
Στη νοτιοανατολική άκρη της Περιστερώνας βρίσκονταν τα ερείπια της εκκλησίας της Παναγίας της Φανερωμένης. Τα σωζόμενα λείψανά της ήταν αρκετά, ώστε να μπορέσει να την περιγράψει το 1924 ο φιλόλογος μελετητής Ιωάννης Συκουτρής. Σύμφωνα με την περιγραφή του, ήταν φραγκοβυζαντινή εκκλησία με τρούλο και κτίστηκε τα τελευταία χρόνια της Φραγκοκρατίας. Τα πιο σημαντικά σημεία της περιγραφής είναι ότι στο χώρο υπήρχαν θεμέλια άλλου κτίσματος, ψηφίδες διάφορων χρωμάτων και βαθύ σκάψιμο και διακόσμηση στο γείσωμα της βόρειας θύρας, που ήταν όμοια με τη διακόσμηση της φραγκοβυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Μάμα της Μόρφου. Τα θεμέλια άλλου κτίσματος επιβεβαιώνονται από το Δημήτρη Στράτο, ο οποίος καθάρισε το χώρο με την ελπίδα ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων θα έδινε στο χωριό την άδεια για ανέγερση καινούριας εκκλησίας. Για το βαθύ σκάψιμο οι χωριανοί διηγούνται ότι κάποιοι αρχαιοκάπηλοι από γειτονικό χωριό προσπαθούσαν να βρουν ιερά σκεύη που ήταν κρυμμένα από τον καιρό της Τουρκοκρατίας. Όσον αφορά τις ψηφίδες, οι χωριανοί από 98 χρονών μέχρι 65, άντρες και γυναίκες, μιλούν για τις αναμνήσεις τους, όταν τις χρησιμοποιούσαν στα παιχνίδια τους. Οι Πηγιώτες μάλιστα λέγουν ότι έπαιρναν στη Φανερωμένη τα “ππιριλιά” τους (=βόλους), για να τα ανταλλάξουν με κομμάτια ψηφιδωτών με τους Περιστερωνίτες.
Άγιος Γεώργιος
Περίπου 500 μέτρα νοτιοανατολικά της Φανερωμένης, στο υψίπεδο του αρχαιολογικού χώρου Γρωτήρι, κτίστηκε το 1953 το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου πάνω στα χαλάσματα παλαιότερης εκκλησίας, της οποίας οι σωζόμενοι τοίχοι έφταναν μέχρι το ένα μέτρο. Η δαπάνη για την ανέγερση έγινε από το Σοφοκλή Στυλιανού. Τα υπόλοιπα έξοδα για το εσωτερικό της εκκλησίας τα ανέλαβαν ο Νικόλας Ζιγκής και η αδελφή του Παλέττα Λυσάνδρου.
Σήμερα το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου έχει κατεδαφιστεί από τους Τούρκους. Στη θέση του δεν υπάρχει ούτε πέτρα. |
